Prothetische tandheelkunde houdt zich bezig met functieherstel van het gebit door middel van kronen, bruggen en uitneembare gebitsprotheses.
Restauratieve tandheelkunde
Directe restauraties
Een tand kan in de loop van zijn functioneel leven aan weefselverlies onderhevig zijn. Dat tandweefselverlies kan verschillende oorzaken hebben:
Cariës: een frequent voorkomende tandziekte, waarbij bacteriën zuren produceren die de tand aantasten en gaatjes doen ontstaan. Cariës is vaak het gevolg van een slechte mondhygiëne (niet of onvoldoende tandenpoetsen).
Trauma: een ongeval tijdens het werk, spelen of sporten kan tot gevolg hebben dat een deel van de tand afbreekt.
Slijtage: slijtage heeft verschillende oorzaken zoals overmatig poetsen met een harde tandenborstel (abrasie), oplossen door zuren uit de maag of voeding (erosie/corrosie), functionele gewoonten zoals nagelbijten en knarsen (attritie) of overmatig doorbuigen van tanden (abfractie).
Tandweefselverlies kan leiden tot functionele en esthetische klachten, waardoor herstel noodzakelijk is. Een beperkte hoeveelheid verloren tandweefsel kan vaak vervangen worden door een directe restauratie. Dat betekent dat de tandarts onmiddelijk in de mond een vulling aanbrengt. Vandaag worden meestal tandkleurige vulmaterialen (composieten) gebruikt, die gekleefd worden aan het resterende tandweefsel (adhesieve restauraties). Door de vulling te kleven moet de tandarts veel minder diep boren (minimaal invasieve preparatietechnieken) en kan tandweefselsparend gewerkt worden, wat de levensduur van de tand op de lange termijn ten goede komt.
Daarnaast zijn sommige patiënten ontevreden over het uitzicht van hun gebit (verkleuringen, scheefstand, afwijkende vorm,...). Directe restauraties kunnen helpen om op een eenvoudige en vaak omkeerbare manier esthetische correcties aan te brengen.
Indirecte restauraties
Het eerste onderzoek
Tijdens het eerste bezoek vindt een uitgebreid mondonderzoek plaats en worden rontgenfoto's gemaakt. Dat onderzoek is bedoeld om een goed globaal beeld te krijgen en zo de beste behandelstrategie te kunnen kiezen. Gegevens over eerdere medische en tandheelkundige behandelingen, algemene en specifieke gebitsklachten, en de verwachtingen van de patiënt naar behandeling toe worden systematisch verzameld.
Aan de hand van het onderzoek en de rontgenfoto's wordt de patiënt zo duidelijk mogelijk geïnformeerd over de toestand van zijn of haar gebit, en worden de individuele risico's afgelijnd voor enerzijds het behouden van een optimale mondgezondheid en anderzijds, het ondergaan van specifieke tandheelkundige behandelingen. Het eerste onderzoek wordt afgesoten met het opstellen van een individueel behandelplan.
Situaties waarin indirecte restauraties aangewezen zijn
Tanden of kiezen met uitgebreid verval kunnen niet altijd hersteld worden d.m.v. vullingen.
Redenen daarvoor zijn o.a.:
- Te weinig gezond tandweefsel, wat het plaatsen of vasthechten van klassieke vulmaterialen onmogelijk maakt of een ongunstige prognose geeft
- Te veel tandbeschadiging, wat het correct herstellen van de oorspronkelijke tandvorm met klassieke vultechnieken sterk bemoeilijkt
- Esthetische problemen, ten gevolge van bijvoorbeeld een trauma of aangeboren gebitsverkleuringen.
- Het ontbreken van een of meerdere tanden in de gebitsboog.
In bovenstaande gevallen kunnen de tanden of kiezen wel met door het tandlabo gemaakte restauraties hersteld worden.
Partiële tandrestauraties, kronen en bruggen
Er zijn verschillende vormen van indirecte restauraties. Voor welke vorm gekozen wordt hangt grotendeels af van het exacte deel van de tand of het aantal ontbrekende tanden dat moet vervangen worden.
Partiële tandrestauratie
Partiële tandrestauraties herstellen enkel het deel van de tand dat verloren ging en omvatten de tand gedeeltelijk (partieel). Naargelang het tandvlak (of meerdere tandvlakken) waar de restauratie zich bevindt, worden ze een 'facing' of 'facet' genoemd (een dun schildje dat de voorzijde van de tand bedekt), een 'inlay' (vertoont veel gelijkenis met een tandvulling zonder betrekken van tandknobbels) of een 'onlay' (een 'inlay' waarbij een of meerdere tandknobbels worden vervangen).
Bovenstaande foto's tonen het herstel van zwaar gevulde en verkleurde bovensnijtanden door het aanbrengen van opgekleefde 'facings' in porselein.
Deze zwaar vervallen onderkies werd met een tandkleurige 'onlay' uit kunsthars gerestaureerd.
Kronen
Kronen zijn volledige tandrestauraties waarbij de in de mond zichtbare tand volledig wordt omslepen.
Na omslijpen van de beide zwaar verkleurde en herhaaldelijk gevulde centrale bovensnijtanden bieden keramische kronen (Lava® Zirconia) een sterke en esthetische oplossing.
Bruggen
Bruggen zijn meerdelige en vaste constructies die een of meerdere tanden vervangen. Bij een klassieke brug worden de beide tanden die aan de tandloze zone grenzen, beslepen zoals een kroon. Het brugtussendeel omvat dan een kunsttand die aan de beide buurtanden wordt vastgemaakt in het tandlabo.
Dit vaste, vierdelige brugwerk vervangt twee verloren gegane tanden en steunt op twee omslepen buurtanden, die met een kroon zijn omgeven.
Moderne materialen
Het type indirecte restauratie, de ligging van de restauratie in de mond en de gewenste levensduur van de restauratie bepalen welk materiaal wordt gebruikt.
Nazorg
Na het plaatsen van de indirecte restauratie is de patiënt zelf verantwoordelijk voor het behoud van een gezond gebit. De patiënt wordt daarin ondersteund en krijgt gedetailleerde instructies voor een goede mondhygiëne en het correct omgaan met de pas geplaatste restauratie. cruciaal is daarbij dagelijks efficiënt tandplak en voedselresten verwijderen om mondinfecties te voorkomen en het gebit regelmatig laten controleren. Aandoeningen zoals tandbederf of tandvleesontstekingen kunnen de hoogkwalitatieve restauraties en ook de tand waarop ze zijn aangebracht immers aantasten.